III. ZWIERZĘTA ŁOWNE

[Maxell]

ZWIERZĘTA ŁOWNE

 

Ustawa o hodowli, ochronie zwierząt łownych i prawie łowieckim z dnia 17 czerwca 1959 r. art. 5 cytuje wykaz zwierząt uznanych obecnie za zwierzęta łowne, czyli zwierzynę, Ustawa dopuszcza jednocześnie zmiany w tym wykazie; Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego może bowiem w drodze rozporządzenia, uznać inne gatunki zwierząt za łowne, albo też wyłączyć ze spisu poszczególne gatunki zwierząt.

Obecnie za zwierzynę uważa się: łosia, jelenia, daniela, sarnę, muflona, zająca, szaraka, królika, wiewiórkę, dzika, lisa, rysia, borsuka, kunę leśną, wydrę, junata, tchórza, dropia, głuszca cietrzewia, jarząbka, bażanta, kuropatwę, przepiórkę, czaplę ^iwą, słonkę, dubelta., derkacza, bekasa, bekasika, batalio na, łyskę, dziką gęś, dziką kaczkę, grzywacza, kwiczoła i paszkota,

Myśliwi - niezależnie od podziału przyjętego w systematyce zoologicznej - dzielą zwierzęta łowne na:

- zwierzynę grubą,

- zwierzynę drobną,

- ptactwo wodne i błotne.

W cytowanym podziale miejsce niektórych gatunków zwierząt dzikich nie jest dość dokładnie określone, np. jedni autorzy zaliczają dropia i głuszca, do zwierzyny grubej, inni klasyfikują te ptaki do zwierzyny drobnej.

Obecnie, zgodnie z najczęściej reprezentowanym poglądem w piśmiennictwie łowieckim, do zwierzyny grubej zalicza się: łosia, jelenia, daniela, sarnę, muflona., dzika, rysia i dropia.

Do zwierzyny drobnej zalicza się: zająca, królika, wiewiórkę, lisa, borsuka, junata, wydrę, tchórza., kunę, głuszca, cietrzewia, jarząbka, bażanta, kuropatwę, przepiórkę oraz gołębia grzywacza.

Trzecią grupę zwierząt tworzy ptactwo wodne i błotne: czapla, siwa, dzikie gęsi, dzikie kaczki, słonka, dubelt, derkacz, bekas, bekasik, batalion, łyska, kwiczoły i paszkoty.

Poniżej omówiono pokrótce niektóre cechy morfologiczne i anatomiczne zwierząt łownych, których dziczyzna ma wartość w użytkowaniu handlowym.

 

Zwierzyna gruba

 

Zwierzynę grubą dzieli się nas

- zwierzynę płową (łoś, jeleń, daniel, sarna),

- zwierzynę czarną (dzik).

 

Zwierzyna płowa

 

Cztery gatunki zwierzyny, które określa się jako zwierzynę płową, należą do rodziny jeleniowatych (cervidae), rzędu parzystokopytnych, podrzędu przeżuwających. Zwierzęta te posiadają wiele wspólnych cech biologicznych, w tym również podobne obyczaje. Słownictwo łowieckie, stosowane w odniesieniu do tych gatunków, zawiera również dużo wspólnych określeń.

Łoś (Alces alces). Jest to największe zwierzę z żyjących dziś jeleniowatych. Ciężar ciała łosia wynosi około 400 kg długość ok. 250-270 cm, wysokość w kłębie od 165÷185 cm. Samiec łosia nosi nazwę byka, samica - klępy, osobnik młody - łoszak.

W budowie ciała łosia bardzo charakterystyczne są wysokie badyle, wysoki przód i duża, ciężka głowa. Te szczegóły budowy nadają zwierzęciu charakterystyczną sylwetkę. Szyja jest krótka i masywna. Nos mocno garbaty, koniec pyska rozszerzony, warga górna jest powiększona, charakterystycznie obwisła do przodu i na boki. W okolicy krtani łoś posiada "brodę" długości około 20÷25 cm. Jest to fałd skóry pokryty dłuższym włosem. Broda jest najbardziej rozwinięta u osobników 4÷5-letnich; u łosi starszych zanika.

Suknia jest ubarwiona na kolor ciemno lub brunatnoszary. Wzdłuż linii grzbietu biegnie ciemniejsza, pręga. Badyle mają znacznie jaśniejsze zabarwienie z żółtawym lub szarym odcieniem. Strona wewnętrzna badyli i tylna część brzucha są znacznie jaśniejsze, niekiedy prawie białe, w porównaniu do pozostałej sierści tułowia. Kolor letniej i zimowej sukni byków i klęp różnią się niewiele od siebie.

Ruja, czyli tzw. bukowisko odbywa się we wrześniu. Klępa nosi około 240 dni i cieli się w maju lub w początkach czerwca. Starsze klępy wydają zwykle dwa łoszaki, młodsze samice- jednego.

Jeleń europejski (Cervus elaphus). Jeleń jest drugim pod względem wielkości reprezentantem płowej zwierzyny, która występuje w naszym kraju, W Polsce występują dwa podgatunki: jeleń europejski zachodni (Cervus elaphus elaphus) i jeleń europejski karpacki (Cervus elaphus montanus). Niektórzy uważają, że jeleń karpacki nie jest oddzielnym podgatunkiem, a tylko regionalną formą jelenia europejskiego. Ingerencja człowieka w hodowlę zwierzyny i krzyżowanie w celu tzw. "odświeżenia" krwi spowodowały, że trudno obecnie mówić o czystości podgatunków wzgl. form jeleni występujących w naszym kraju.

Jeleń odznacza się zgrabną a jednocześnie proporcjonalną budową. Wysokość w kłębie wynosi około 135 cm, długość ciała ok. 235 cm. Ciężar łani – ok. 70 kg, byka – ok. 150 kg. Spotyka się osobniki, które po wypatroszeniu ważą nawet 200 kg lub więcej. Jeleń charakteryzuje się długą szyją, która u byków i starszych łań pokryta jest od spodu grzywą. Kwiat (ogon) jest krótki, ale wyraźnie widoczny. Badyle są silne i dość cienkie, proporcjonalnie długie do długości i wysokości korpusu. Świece są duże; wyraźnie widać tzw. rowki łzowe. Łyżki jeleń posiada duże i ruchliwe. Tył zadu (lustro) jest biały albo lekko kremowy otoczony ciemniejszą obwódką.

Okrywa włosowa w porze letniej jest rzadka, barwy jasnordzawej wzgl. rdzawo-brunatnej, zimą gęstnieje - z długim włosem barwy płowej. Zmiana sukni zimowej na letnią następuje w kwietniu, letniej na zimową - we wrześniu lub październiku.

Okres rui (rykowisko) przypada na drugą połowę września. W okresie tym byki wydzielają typowy odór.

Łania nosi płód około 240 dni; cielenie następuje w maju, rodzi się 1 lub 2 małych. Jelenie dojrzewają płciowo w drugim roku życia.

Jeleń sika (Cervus nippon nippon). Zwierzę to nie należy do gatunku rodzimego, zostało bowiem sprowadzone z Azji w końcu XIX wieku, w Polsce bytuje w lasach woj. gdańskiego i woj. katowickiego. Jeleń sika wielkością odpowiada danielowi. Wysokość w kłębie wynosi ok. 85 cm, ciężar przeciętny byka - ok. 50 kg.

Podobnie jak wszystkie jeleniowate, zmienia dwukrotnie suknię. Suknia letnia jest wiśniowo-gniada, po bokach ciała opatrzona w jaśniejsze cętki różnej wielkości. Wzdłuż grzbietu biegnie stosunkowo szeroka, ciemna smuga. Kwiat biały z czarną smugą przez środek. Podbrzusze i przyśrodkowe powierzchnie badyli są jaśniejsze, u łani nawet białe. Lustro jest intensywnie białe, również z ciemniejszą obwódką. Suknia zimowa ciemnieje, cętki nikną.

Okres rui rozpoczyna się w połowie października i trwa do końca listopada.

Daniel (Dama dama). Daniel został sprowadzony do Polski stosunkowo późno, bo w XVII wieku. Jest to gatunek południowo-europejski. W Polsce występuje w kilku województwach.

Daniel jest znacznie mniejszy od jelenia. Długość ciała dochodzi do 140 cm, wysokość w kłębie wynosi od 80÷90 cm, ciężar byka - 60÷80 kg, ciężar łani - 30÷45 kg. Okrywa włosowa daniela jest szarobrunatna, latem - rdzawobrunatna z białymi plamami. Na sukni letniej i zimowej przez grzbiet biegnie ciemna, prawie czarna smuga, podbrzusze, okolica szyi oraz przyśrodkowe powierzchnie badyli i lustro są białe. Kwiat stosunkowo długi (ok. 20 cm) -od zewnątrz czarny, od spodu biały. Daniel zmienia suknię w maju - czerwcu oraz we wrześniu - październiku.

Cechą charakterystyczną występującą u tego gatunku jest albinizm i melanizm. Albinizm należy do rzadkości (suknia latem lekko kremowa, zimą - brudnopopielata), melanizm występuje u daniela częściej.

Okres rui, zwany również bekowiskiem, rozpoczyna się około połowy października i trwa do początków listopada. Byk w okresie bekowiska wydziela specyficzny odór, znacznie nawet silniejszy aniżeli jeleń.

Łania cieli się w czerwcu po około 220 dniach ciąży, rodzi przeważnie dwa - rzadziej jednego lub trzy cielaki.

Sarna (Capreolus capreolus). Sarna jest najbardziej rozpowszechnionym, najliczniej reprezentowanym przedstawicielem zwierzyny płowej. Występuje w całej Polsce, w największych jednak ilościach w województwach zachodnich. Sarna bytuje w lasach, choć w okolicach bezleśnych (zachodnie części kraju) spotyka się dość licznie sarnę nie posiadającą ostoi w lasach, ale bytującą przez cały rok na przestrzeniach otwartych. Jest to tzw. sarna polna nie różniąca się zresztą pokrojem i innymi cechami biologicznymi oraz trybem życia od sarny leśnej.

Sarna posiada, stosunkowo krótki tułów osadzony na cienkich i długich cewkach. Ogon bardzo krótki, ukryty w okrywie włosowej talerza. Ciężar ciała waha się w granicach 15÷30 kg. Suknia zimowa (od września - października do kwietnia - maja) jest szaropopielata; letnia – czerwono ruda. Spód ciała i talerz – jasne. W okresie zimowym talerz staje się zupełnie biały.

Ruja u sarn przypada na połowę lipca i trwa około 4 tyg. Kocenie przypada na koniec maja lub początek czerwca. Ciąża trwa więc około 40 tygodni.

 

Zwierzyna czarna

 

Dzik (Sus scrofa), rodzina: świniowate (suidae). Dzik występuje na terenie całej Polski. Jest przedstawicielem rodziny świniowatych, rzędu parzystokopytnych, podrzędu nieprzeżuwających.

Pokrojem dzik przypomina świnię domową, jest jednak zbudowany znacznie silniej i posiada wysokie, mocne kończyny (biegi). Głowa jest większa aniżeli u świni, charakteryzuje się długim gwizdem (ryj), zakończonym tabakierą (nos). Mięśnie tabakiery są bardzo silne, zaopatrzone w mocne ścięgna, umożliwiające dzikowi rycie gleby w okresie zimowym. Świece są bardzo małe, nieduże są również uszy. Cechą charakterystyczną sylwetki jest silna, rozbudowa przodu w stosunku do zadu, jednocześnie przód jest wyższy od zadu. Biegi dość wysokie, zakończone rapciami i szpilami.

Dzik posiada suknię brunatnoszarą lub brunatnoczarną. Szczecina, jest gruba i sztywna, szczególnie na grzbiecie, gdzie tworzy tzw. chyb. Suknia dzika składa się jednocześnie z części wełnistej, szczególnie gęstej w okresie zimowym.

Ciężar oraz wielkość dzika wiąże się w znacznym stopniu z wiekiem: dzik dwuletni waży około 50 kg, stare osobniki (odyńce) osiągają ciężar nawet do 300 kg.

W nomenklaturze łowieckiej młode dziki obojga płci w pierwszym roku życia do końca marca roku następnego nazywa się warchlakami. Przelatki są to młode dziki w drugim roku życia (od kwietnia do końca marca następnego roku). Lochą nazywa się samicę powyżej drugiego roku życia lub samicę od czasu jej pierwszego pokrycia (Haber). Wycinek jest to samiec w trzecim roku życia. Odyniec to samiec od czwartego roku życia wzwyż. Pojedynkami lub samotnikami nazywa się samce (mogą to być wycinki, odyńce a nawet przelatki), które żyją samotnie. Stare lochy żyjące samotnie nazywa się samurami.

Czas rui (huczka) przypada zazwyczaj na koniec listopada lub grudzień i trwa około 6 tygodni.

Ciąża trwa od 112 do 140 dni. Locha, wydaje na świat młode w marcu lub w kwietniu w ilości około 3÷8 prosiąt. Warchlaki do 6 mies. życia, mają charakterystyczną żółto- rudą suknię w podłużne czarne pręgi.

 

Zwierzyna, drobna

 

Zając (Lepus europeus), rodzina.: zającowate (leporidae). Należy do najbardziej rozpowszechnionej zwierzyny drobnej w kraju. Jest pospolity na terenie całej Polski, brak go tylko w wyższych rejonach Karpat i Sudetów. Na, zająca poluje 90% ogółu myśliwych. Zwierzyna ta. dostarcza ok. 30% ogólnej ilości pozyskiwanej dziczyzny. Zając jest również przedmiotem odłowów oraz eksportu w stanie żywym.

Ze względu na dominującą szarą barwę kożucha (skóra z włosem), bywa nazywany pospolicie szarakiem. Turzyca czyli włos wykazuje jednak znaczne wahania w ubarwieniu - od ciemnoszarego z odcieniem brązowym do jasnoszarego z odcieniem żółtym. Brzuch jest zawsze biały.

Zając linieje dwa razy w ciągu roku, choć ubarwienie turzycy w związku z tym nie ulega wyraźnym zmianom. Słuchy (uszy) są długie, na końcach czarne. Omyk (ogon) z wierzchu czarny, pod spodem biały, jest krótki i silnie owłosiony. Trzeszcze lub patry (oczy) posiada zając duże, okrągłe. Tylne skoki (kończyny) są silnie rozwinięte i dwa razy dłuższe od przednich.

Parkoty zajęcze (ruja) rozpoczynają się zwykle w styczniu a podczas ostrzejszej zimy - w lutym, i z przerwami trwają do sierpnia włącznie. W okresie popędu płciowego kocica wydziela woń pochodzącą z gruczołów odbytowych. Ciąża trwa 6 tyg., samica koci się, pomiatając 2÷5 młodych. Pierwsze wykoty (wiosenne} oraz wykoty młodych samic zawierają zazwyczaj 2 młode. Wykoty letnie oraz wykoty starszych samic dają więcej młodych. W ciągu roku samica, koci się około 3÷4 razy.

Królik (Oryctoiagus cuniculus), rodzina: zającowate (leporidae). Królik należy do tej samej rodziny i tego samego rzędu co zając. Jest o połowę lub nawet jeszcze mniejszy od zająca, różni się od niego ubarwieniem kożucha i budową. W Polsce występuje przeważnie w województwach zachodnich i centralnych.

Kożuch jest barwy szaropopielatej, skoki żółtaworude, spód ciała biały. Słuchy, krótsze u zająca, mają barwę szarą, bez ciemnego zakończenia. W wymiarach przednich i tylnych skoków nie występuje tak znaczna różnica jak u zająca; tylne skoki są nieco dłuższe od przednich.

Ruja u królików rozpoczyna się w lutym i trwa z przerwami do końca sierpnia. Królica nosi 30 dni, po czym rodzi 4÷7 młodych (niekiedy nawet 12), zrzuca 3 lub 4 razy w ciągu roku.

Mniej doświadczeni mogą niekiedy mylić zająca z królikiem, zwłaszcza jeśli zając ciężarem ciała i wielkością jest zbliżony do królika. W celu odróżnienia zająca od królika należy zwrócić uwagę na następujące szczegóły: skoki królika są proporcjonalnie krótsze od skoków zająca. Słuchy znacznie krótsze aniżeli u zająca, przy czym na czubku słuchów królik nie posiada czarnej plamy, brak jest też białawego paska za oczami, którego obecność jest z kolei charakterystyczna dla zająca. Przednie skoki królika posiadają bardzo silną kość promieniową, co wynika z przy stosowania do grzebania nor; u zająca kość ta jest słabiej rozwinięta o Turzyca na podbrzuszu królika jest barwy szarej - u zająca białej.

Bażant (Phasianus colchicus), rodzina: bażanty (pasianidae). Bażant jest ptakiem należącym do rzędu ptaków grzebiących, rodziny kuraków. Należy do ptaków gniazdowych naziemnych. Występuje głównie na polach uprawnych i nieużytkach zarośniętych krzewami. Lubi bytować w okolicy zbiorników wodnych. Ptak ten jest przedmiotem polowania. i odłowów w celu zasiedlania nowych łowisk.

Spośród bażantów wyróżnia się zasadniczo dwie grupy, jednak o rozgraniczeniu nie dość wyraźnym - bażanty ozdobne i bażanty łowne. Opis pierwszej grupy pomijamy. W obrębie pozostałej grupy znane są dwa podgatunki: bażant kolchijski (phasianus colchicus) oraz bażant pstry (phasianus yersicolor Vieillot). Bażant kolchijski, występujący na terenie kraju, wielkością odpowiada średniej kurze domowe je Bażant charakteryzuje się podłużną budową ciała, Samiec (kogut) ma. długość 72÷79 cm, z czego na długość ogona przypada do 50 cm. Samica (kura) jest nieco mniejsza, długości 60 cm, w tym długość ogona 29÷31 cm. Głowa koguta i część szyi ma barwę ciemnozieloną, o fioletowym metalicznym połysku. Dolna część szyi i piersi jest ciemnopurpurowa. z kasztanowo żółtymi i granatowymi plamkami. Zasadnicze zabarwienie grzbietu jest czerwonordzawe z purpurowym połyskiem. Pióra na brzuchu są ciemnokasztanowate, pokrywa skrzydeł ciemno- lub jasnordzawa z odcieniem czerwonym lub popielatym.

Oczy (zierniki) zaopatrzone są w tzw. róże (naga brodawkowata skóra barwy czerwonej). Dziób bażanta ma barwę jasnobrązową długości do 3 cm. Cieki (kończyny) z trzema palcami pokryte naskórkiem koloru popielatego, zaopatrzone z tyłu w wyrostek zwany ostrogą.

Niektóre koguty mają na szyi białą obrączkę albo wystające pióra na głowie w okolicy uszu. Są to cechy dominacji u mieszańca danego podgatunku.

Kuropatwa (Perdix perdix), rodzina: bażanty (phasianidae). Kuropatwa należy do rodziny bażantowatych rzędu kuraków. Wśród ptaków łownych kuropatwa jest podstawowym gatunkiem w gospodarce łowieckiej naszego kraju. W Polsce jest ptakiem pospolitym.

Długość koguta wynosi 28 cm, kury 26 cm, rozpiętość skrzydeł koguta - 52 cm, kury - 51 cm. Ciężar ciała - około 400 g.

Kogut posiada upierzenie nieco jaśniejsze, na piersi znajduje się nieco ciemniejsza rdza.wa. podkowa. Podkowę może mieć także kura. Obecność podkowy nie zdradza więc płci osobnika} brak podkowy wskazuje zawsze na kurę.

Głowa i podbródek kuropatwy są barwy rdzawej, szyja i piersi szare, ciemno falowane. Wierzch ciała jest brunatnawoszary z ciemnawym, rdzawym, w kilku miejsach białawym rysunkiem. Pierwsze upierzenie młodych kuropatw odznacza, się na. spodniej stronie jasnobrązową barwą z białymi podłużnymi kreskami.

Upierzenie wierzchu głowy kury jest żółto upstrzone: jasny pasek nad oczami, oddzielający górną ciemną część głowy od dolnej, rudo ubarwionej, na barwę białawą, i tym samym jest bardziej widoczny aniżeli u koguta. Na piórach pokrywowych wierzchu głowy wzdłuż stosiny występuje jasna plamka, u koguta jest ona wąska, podłużna, jednakowo szeroka, u kury natomiast o kształcie trójkątnym, ku końcowi pióra rozszerzająca się.

Pierwsze ubarwienie młodych kuropatw tzw. zielonek jest oliwkowopopielate, ciemno i białawo znaczone. Cieki zielonek do późnej jesieni mają barwę żółtą, u kuropatw starszych - ołowiowoszare, pokryte grubymi łuskami.

Po okresie toków następuje okres gniazdowania rozpoczynający się od kwietnia do maja. Kura składa najczęściej 10 do 15 jaj i wysiaduje je od 23 do 25 dni. Pisklęta w 24 godziny po wykluciu opuszczają wraz z matką gniazdo. Młode kuropatwy osiągają wielkość dorosłych ptaków po 4 miesiącach.

 

Ptactwo wodne i błotne

 

Dzikie kaczki. Liczne gatunki kaczek występujące na terenach naszego kraju należą do rodziny anatidae. Są to:

- kaczki właściwe (krzyżówka, cyranka, cyraneczka, płasko- nos, krakwa., świstun i różeniec),

- kaczki nurkowate (podgorzałka, głowienka, czernica, gęgoł, ogorzałka, kaczka chełmiasta i lodówka).

Najpospolitszym gatunkiem i jedynym, które posiada pewne znaczenie gospodarcze w łowiectwie, jest kaczka krzyżówka, w mniejszym stopniu - kaczka cyranka.

Kaczka krzyżówka. (anas platyrhynchos). Spotyka się ją wszędzie przy wodach, bagnach i rozlewiskach. W Polsce kaczka krzyżówka, w znacznej większości jest ptakiem przelotnym} przylatuje przy końcu lutego albo w marcu, odlatuje we wrześniu - listopadzie. Część ptaków zimuje jednak na, rzekach i niezamarzających wodach.

Długość ciała krzyżówki wynosi 55-50 cm, rozpiętość, skrzydeł - 80÷95 cm. Krzyżówka osiąga wielkość kaczki domowej, ciężar kaczora wynosi od 0, 88 do 1, 4 kg, kaczki 0, 70÷1, 3 kg. Ubarwienie samca różni się znacznie od u- barwienia samicy. Głowa i górna część szyi samca ma barwę czarnozieloną z fioletowym połyskiem. Dolna część szyi-począwszy od białego pierścienia, i część piersi - ciemnobrunatna. Przednia część grzbietu jest szarobrunatna w białawe fale po bokach, część tylna grzbietu, kuper oraz pokrywy nad- i podogonowe są czarne. Sterówki białe. Pióra pokrywy nadogonowej zakręcone do góry. Dolna, część tułowia wyraźnie popielata, jest pokryta drobnymi białawymi falami. Skrzydła szarawobrunatne, lusterko granatowe połyskujące, czarno i biało obrzeżone. Dziób zielonawożółty z czarnym paznokciem, kończyny czerwone.

Upierzenie spoczynkowe samca, (od czerwca do października) w porównaniu do upierzenia, godowego zmienia się. Zamiana wyraża się pojawieniem ubarwienia szarobrunatnego z ciemnobrunatnymi - czerniawymi i szarymi plamkami ora.z kreskami. Głowa i pierś przyjmuje zabarwienie szarociemno- brunatne (prawie czarne). Lusterko granatowe wyraźnie połyskujące, czarno i biało obrzeżone. Pióra pokryw nadogonowych są proste albo słabo zakręcone do góry.

Samica kaczki krzyżówki posiada upierzenie wyraźnie różniące się od upierzenia samca. Przeważa, ubarwienie szarobrunatne z ciemnobrunatnymi i szarymi plamkami oraz kreskami. Lusterko granatowe, czarno i biało obrzeżone.Dziób szarożółtawozielony, paznokieć czarny. Nogi żółtawoczarne.

Pierwsze upierzenie młodego ptaka barwy szarocienmobrunatnej; przód ciała zaopatrzony w czarne nieregularne plamy i smugi. Lusterko granatowe, mało połyskujące. Dziób czerwonawoszary, kończyny pomarańczowe

Kaczka składa 8÷14 jaj w kwietniu i wysiaduje je przez około 28 dni. Po dwóch miesiącach młode zaczynają latać.

Cyranka (Anas querquedula) nieco większa od gołębia, długość ciała wynosi od 36 do 40 cm, rozpiętość skrzydeł 59÷64 cm. Ciężar ciała waha się w granicach od 0, 25 do 0, 42 kg. Samiec cyranki w upierzeniu godowym ma wierzch, głowy czarny, część dolna, głowy - brunatna. Nad okiem widoczna jest szeroka biała brew która zachodzi na, tył głowy. Boki głowy, szyja, i przednia część piersi mają barwę brunatną z nieco ciemniejszymi falami. Grzbiet jest brunatnoczarny z wyraźnie jaśniejszymi brzegami piór. Krawędź skrzydeł (ramiona.) są niebieskawo popielate. Na grzbiecie część piór jest lancetowato wydłużona, popielata, biała i czarna, przy czym zwisa na bok ciała. Lusterko zielone, połyskujące, obrzeżone biało z obu stron. Spód ciała czarny, nogi szarobrunatne.

W upierzeniu spoczynkowym upierzenie samca cyranki staje się szarobrunatne z ciemnymi plamami. Biała brew nad okiem szeroka. sięga tyłu głowy. Podbródek jasny. Ramiona pozostają niebieskawo popielate. Spód ciała białawy. Lusterko zielone, z obu stron biało obrzeżone.

Cyranka - samica charakteryzuje się upierzeniem, szarobrunatnym w ciemne plamki i fale. Nad okiem znajduje sie również szeroka biała, brew, zachodząca na, tył głowy. Pobródek i spód ciała białawy, ramiona ciemnoszare. Lusterko zielone, jakby matowe, z obu stron biało obrzeżone

Pierwsze upierzenie młodej cyranki jest szarociemnobrunatne z ciemnymi plamkami i falami. Brew szarobiała, jeszcze mało wyraźna. Lusterko matowo zielone, z obu stron biało obrzeżone.

W końcu kwietnia lub w maju kaczka składa 8÷11 jaj i wysiaduje je przez 22 do 25 dni. Młode kaczki zaczynają latać po około 6 tygodniach.