[Budujemy sami] Królikarnie

[Maxell]

Królikarnie

 

 

Zdjęcie: Bank Zdjęć WB

 

 

Królikarnia powinna być umieszczona w miejscu suchym, jasnym, ale niezbyt nasłonecznionym, przewiewnym, osłoniętym przed północnymi i zachodnimi wiatrami, bez przeciągów oraz z dala od źródeł nieprzyjemnych zapachów (np. gnojowni i zbiorników na wodę z opadów). Tego rodzaju miejsce znajduje się zazwyczaj na podwórku lub w ogródku, obok szopy lub innego zabudowania w obejściu. Króliki nie znoszą gorąca — szkodzi im ono. Przed działaniem bezpośrednich promieni słonecznych trzeba chronić zwłaszcza króliki jednobarwne, chowane dla futerka, ponieważ na skutek działania słońca sierść blaknie i nabiera rdzawego odcienia.

Najlepszym miejscem do usytuowania królikarni jest strona wschodnia lub południowo-wschodnia. Jeśli front królikarni musi być skierowany na południe lub zachód dobrze jest posadzić przed nią drzewa. Nie można jednak królikarni całkowicie pozbawić nasłonecznienia, ponieważ słońce jest ważnym i koniecznym środkiem dezynfekcyjnym i oddziałuje korzystnie na zdrowie zwierząt.

Budując nowe stajnie, drewutnie lub szopy należy królikarnię umieścić przy zewnętrznej ścianie któregoś z tych budynków. Nie należy łączyć królikarni z oborą i chlewem.

Ponieważ króliki trzymane są przez cały czas chowu tylko w królikarniach, rozmiary klatek powinny być dostatecznie duże, aby zwierzęta nie były w nich ściśnięte i mogły swobodnie się poruszać. Oczywiście wiele zależy od tego, jakiej wielkości króliki zamierza się chować. Dla ras o sztukach mniejszych wykonuje się klatki długości około 70 cm i wysokości 50 cm, dla sztuk średniej wielkości o długości 90 cm i wysokości 55 cm, a dla sztuk dużych o długości 150 cm i wysokości 60—65 cm. Jeśli nie trzeba oszczędzać ani miejsca, ani pieniędzy, można budować klatki dłuższe i wyższe.

 

 

Dla królików jest to korzystne. Szerokość klatki przeważnie wynosi 80 cm. Ze zbyt szerokich klatek ciężko usuwać gnój i utrudnione jest chwytanie królików. Samice z małymi najlepiej trzymać w klatkach bliźniaczych. Jest to klatka o podwójnej długości lub dwie klatki pojedyncze, w których usunięto albo odchylono do sufitu drewnianą ścianę (przegródkę). Drzwiczki klatek robi się ażurowe, z ramy wypełnionej drucianą siatką o oczkach wielkości około 16 mm. Podczas silnych mrozów, zimnych wiatrów i słoty zakrywa się większą część albo całe drzwiczki, głównie na noc, workiem, starą kołdrą itp. Można też opatrzyć drzwiczki szkłem lub wypełnić drewnem pozostawiając jednak otwór umożliwiający wietrzenie klatki. Jeśli króliki mają w klatce sucho, dobrze znoszą zimę. Pozostałe ściany oprócz ściany frontowej muszą być szczelne. Szpary między deskami powinny być zasłonięte listwami, można też łączyć deski tworząc ściany na wpust i pióro. Klatki ustawia się zarówno obok siebie, jak i jedna na drugą. Tam gdzie jest mało miejsca, można ustawiać nawet trzy klatki jedna nad drugą (przeważnie tylko dla królików ras o sztukach średnich i małych). Ze względów higienicznych najbardziej odpowiednie są jednak klatki jednokondygnacjowe. W chowie na dużą skalę i dla ras szlachetnych należy stawiać tylko klatki jednokondygnacjowe.

Dno klatki nie może spoczywać bezpośrednio na ziemi. Klatki stawia się na drewnianych nóżkach albo murowanych słupkach, których wysokość powinna wynosić w klatkach o trzech kondygnacjach (piętrach) co najmniej 15 cm, w klatkach o dwóch kondygnacjach 50 cm, a w jednokondygnacjowych 80 cm. Pod dno klatki na nóżki lub murowane słupki należy podłożyć papę. W klatkach wielokondygnacjowych podłoga najwyższej klatki powinna być umieszczona na wysokości około 160 cm nad ziemią.

Najbardziej odpowiednim materiałem na królikarnie jest drewno, ponieważ jest ono dobrym izolatorem ciepła. Szkielet królikarni wykonuje się zwykle z łat 3x5 cm albo 4x6 cm, ściany, dach i podłogi z desek od 18 do 24 mm, najlepiej łączonych na wpust i pióro. Słupki z łat mogą być oszalowane, aby króliki nie mogły ich ogryzać. Ściany klatek ustawionych na nieosłoniętych miejscach, wystawionych w większym stopniu na działanie wiatru i mrozu, dobrze jest pokryć od strony północnej i zachodniej papą. Królikarnię można także wykonać z cegieł, pustaków lub płyt izolacyjnych, np. wiórowo-cementowych (przedtem z obu stron otynkowanych cienką warstwą zaprawy wapienno-cementowej), lub z drewna warstwowego.

Przednią, frontową ścianę klatki zajmują drzwiczki. Wykonuje się je z drewnianej ramy o wymiarach 20x50 do 24x60 mm, na której jest rozpięta po zewnętrznej stronie (aby króliki jej nie ogryzały) siatka z ocynkowanego drutu grubości od 1,2 do 1,5 mm, o oczkach od 16 do 30 mm (taką siatkę można sporządzić samemu. W tym celu w boki ramy stanowiącej drzwiczki trzeba wbić krótkie gwoździki w odległości odpowiadającej wymiarom oczek siatki. Następnie umocować na nich druty najpierw w położeniu poziomym, a potem pionowym. Druty pionowe należy okręcić wokół poziomych (przepleść). Siatkę o oczkach mniejszych stosuje się, jeżeli zachodzi obawa pojawienia się szkodników (szczury). Konstrukcję ramy umacniają stalowe narożniki albo trójkątne kliny z drewna umieszczone wewnątrz ramy we wszystkich czterech rogach. Drzwiczki okuwa się szarnierowymi zawiasami oraz zaopatruje w haczyk, zasuwkę lub inne zamknięcie. Ramę drzwiczek można sporządzić także z prętów stalowych grubości 5—10 mm.

Podłoga klatek musi być tak szczelna, aby mocz nie ściekał do dolnej klatki. Może ona być pojedyncza lub podwójna. Jeżeli daje się podłogi pojedyncze, należy pokryć drewniane dno klatki. papą smołową lub asfaltową albo blachą, zaginając brzegi pokrycia na ściany klatki, na około 10 cm, tak aby nie zaciekał pod nie mocz. Brzeg papy zagiętej na ścianie należy przybić listwą. Taka podłoga ma jednak dwie wady: po pierwsze — w klatce trzeba często wymieniać podściółkę; po drugie — sierść królików narażona jest na zniszczenie. Dlatego też tego rodzaju podłoga nie może być stosowana w królikarniach, gdzie chowa się angory. Lepsza jest podłoga podwójna. Składa się ona z podłogi ułożonej ze spadkiem, pokrytej ocynkowaną blachą, papą smołową lub asfaltową oraz umieszczonego nad nią rusztu, sporządzonego z listewek albo drucianej siatki umieszczonej na listwach przymocowanych do bocznych ścian klatki. Blacha, papa itp. powinny wystawać poza lico tylnej ściany klatki (w dolnej klatce na 4—5 cm, w górnej więcej). Mocz ścieka wówczas po niej przez szparę w ścianie o szerokości 1 cm bezpośrednio na zewnątrz albo do specjalnej rynienki wykonanej z tych. samych materiałów co podłoga w klatce. Ukośna podłoga ma nachylenie od 1 do 1,5 cm na 1 m. Papę i blachę należy zawsze powlec lepikiem z dodatkiem dziegciu, Abizolem albo smarem żywicznym lub bitumicznym na zimno. Aby nie dopuścić do powstania przeciągu, szparę przeznaczoną na odpływ moczu zakrywa się słomą. Można też skanalizować królikarnię. Propozycję urządzeń kanalizacyjnych przedstawiono na rysunku 30.

 

 

Wewnątrz klatek w podłodze wykonuje się zagłębienie (rowek) ze spadkiem w kierunku jednej z bocznych ścian zewnętrznych. Wzdłuż tej ściany na zewnątrz klatki jest podwieszona rynienka na mocz. Rynienka zewnętrzna zasłonięta jest ukośnie założoną deską, a otwory położone na Jej końcach blaszanymi albo drewnianymi klapkami. Z rynienki zewnętrznej mocz ścieka do blaszanej rurki odprowadzającej, ściśle do niego przymocowanej. Mocz z rurki jest odprowadzany do naczynia na mocz jednak nie bezpośrednio, lecz najpierw do mniejszego naczyńka zawieszonego wewnątrz naczynia większego (urządzenie syfonowe). Ciecz (mocz) wypełniająca naczyńko nie dopuszcza do przenikania powietrza z zewnątrz do rurki i rowka, a tym samym do klatek. Mocz można także odprowadzać do naczynia z torfem. Zewnętrzną rynienkę wykonaną z drewna pokrytego blachą lub wyłożonego papą smołową pokazano na rysunku 31.

 

 

W czasie zimy zewnętrzne urządzenia kanalizacyjne lepiej jest odłączyć, aby nie tworzył się w nich lód.

Inne rozwiązanie kanalizacji w klatkach dla królików przedstawiono na rysunku 32.

 

 

Dna obu klatek mają spad skierowany do rynien odpływowych, umieszczonych na środku tylnej ściany królikarni. Obie te rynny mają ujście do rurki spustowej umieszczonej na zewnątrz klatki. Rurka ta jest zamknięta u góry korkiem. Dolny jej koniec jest wprowadzony do naczynia na mocz.

Na rysunku 33 przedstawiono sposób skanalizowania klatki za pomocą rynien wewnętrznych, a na rysunku 34 przedstawiony jest szkic urządzeń kanalizacyjnych bez rynny, z rurką odpływową umieszczoną wewnątrz klatek.

 

 

Urządzenia kanalizacyjne umieszczone wewnątrz klatek, zwłaszcza zaopatrzone w rurkę odpływową, nie zamarzają zimą.

Ruszt w klatkach wykonuje się z trójkątnych lub trapezowych listewek wysokości 2 cm i jeśli jest to możliwe, wykonanych z twardego drewna. Odstępy między listewkami powinny wynosić od 0,8 do 1,2 cm (rys. 35).

 

 

Ruszt może się składać z dwóch lub więcej części. Ułatwia to wyjmowanie go z klatki podczas czyszczenia. W klatkach przeznaczonych dla samic z młodymi wskazane jest wykonanie około połowy podłogi w przedniej części klatki z desek bez odstępów, aby młode mogły po niej łatwiej chodzić: Ruszt osadza się na listwach przymocowanych do bocznych ścian klatki. Można je bez trudu wyjmować przy czyszczeniu klatki. Ruszt można także wykonać z drucianej siatki rozciągniętej na ramie stalowej. Spoczywa on również na listwach umieszczonych na bocznych ścianach. W celu usztywnienia podkłada się nieraz pod ramę jedną albo dwie poprzeczne listwy. Oczka siatki mają wymiary od 1 do 1,3 cm.

W klatkach zaopatrzonych w podłogi z rusztami panują znacznie lepsze warunki higieniczne. Jak podaje Bedrich Klimes, kokcidioza u królików występuje najczęściej w królikarniach, których klatki nie mają podłóg rusztowych (100%), rzadziej w królikarniach, które mają podłogi rusztowe do połowy klatek (90% i na wybiegach (83%), a najrzadziej w królikarniach wyposażonych całkowicie w podłogi rusztowe (72%). Ilustruje to rysunek 36.

 

 

Podłogi dolne w rodzaju szuflady wysuwanej z przedniej albo tylnej ściany królikarni nie zdają egzaminu, ponieważ w zimie mocz na nich zamarza i nie można ich wyciągnąć.

Na progu otworu drzwiczkowego prowadzącego do klatki dobrze jest przymocować deseczkę wysokości 12—15 cm, aby młode w czasie otwierania drzwiczek nie wypadały (rys. 29, 38).

Ponieważ deseczkę tę króliki ogryzają, trzeba co pewien czas wymieniać, ją na nową.

Wszystkie części podłogi królikarni, które stykają się z moczem, np. listwy, żerdzie, poprzeczki, powinny być wykonane z twardego drewna albo, jeśli nie jest to możliwe, przynajmniej z drewna sosnowego lub modrzewiowego. Papę na podłodze klatek ochrania się przed wczesnym zbutwieniem i zniszczeniem przez smarowanie mieszaniną paku, dziegciu i drobnego piasku. Po wyschnięciu tej powłoki izolacyjnej maluje się papę jeszcze wapnem, aby się nie lepiła. Drewnianą część klatki chroni się przed ogryzaniem przez króliki, pokrywając ich powierzchnię 2% roztworem sinego kamienia z dodatkiem mleka wapiennego. Całą klatkę maluje się jednym ze środków przeciw gniciu drewna, np. karbolineum, pokostem lub zużytym olejem samochodowym. Drewno użyte do budowy królikarni powinno być strugane.

Królikarnie kryje się przeważnie papą umocowaną na drewnianej oszalowanej ramie grubości od 1,8 do 2,2 cm (do pokrycia dachu mogą być stosowane różne materiały rulonowe! Najpowszechniej używana jest papa smołowa i asfaltowa. Na rynku dostępne są także specjalne odmiany papy asfaltowej, np. papa asfaltowa z nawierzchnią z folii lub taśmy aluminiowej wytłoczoną w półkoliste uwypuklenia, tworzące regularny wzór). W celu ochrony ścian klatek przed deszczem wystaje ona zawsze poza lico ściany. Dach powinien wystawać nad przednią ścianą tak, aby tworzył okap o szerokości od 40 do 100 cm. Ułatwia to obrządzanie królików podczas deszczu oraz chroni przed zamoczeniem paśnik (żernik) umieszczony na zewnętrznej ścianie klatki. Okap taki osłania także króliki przed słońcem i deszczem. Wystającą część dachu można także opuścić w dół do dowolnego położenia i w ten sposób regulować zacienienie klatki. Dach nie powinien stanowić jednocześnie stropu górnego piętra, aby nie dopuścić do bezpośredniego operowania słońca, a tym samym powstawania gorąca w klatce. Najlepiej pod dachem zrobić stryszek na siano.

 

 

Niezbędnym wyposażeniem królikarni są paśniki, korytka i naczynia na czystą wodę. Brak paśników w klatce powoduje, że dużo paszy ulega zniszczeniu, ponieważ króliki rozrzucają ją po całej klatce i depczą. Dawniej umieszczano paśniki najczęściej wewnątrz klatki, na tylnej jej ścianie, obecnie umieszcza się je na zewnątrz klatki, na drzwiczkach lub między klatkami. Paśniki zawieszone na zewnątrz na przedniej stronie klatek mogą zajmować tylko od  ¼ do 1/3 powierzchni ściany, tak aby nie utrudniały zbytnio dostępu światła i powietrza do klatki. Często zakłada się paśniki wspólne dla dwóch sąsiednich klatek. Przekrój paśnika bywa zazwyczaj trójkątny, a jeżeli są to paśniki zewnętrzne, to przednia drewniana ściana bywa niekiedy załamana. Paśniki umieszcza się na wysokości 10—12 cm nad podłogą klatki, tak aby mogły do nich sięgnąć także młode zwierzęta. Ściana paśnika przylegająca do klatki jest wykonana z pionowych prętów o grubości około 4 mm, rozmieszczonych co 2,5—3 cm, albo z grubej drucianej siatki o oczkach: 3—4 cm. Jeśli paśnik przeznaczony jest dla młodych zwierząt, odstępy między prętami powinny wynosić około 2 cm. Zewnętrzne paśniki można także wykonać w postaci klapy uchylnej (rys. 36), obracającej się wokół dolnej ramy.

 

 

Rozwiązanie takie jest wygodne z tego względu, że paśnik po nałożeniu paszy można nachylić do wnętrza klatki, a zatem nie trzeba chronić w nich paszy przy niepogodzie i wyposażać ich w przykrycie. Jeśli paśniki zewnętrzne umieszczone na ścianach i drzwiczkach nie są dostatecznie chronione przed deszczem i śniegiem przez dachy królikarni czy budynku gospodarczego, trzeba zakryć je z wierzchu klapą wykonaną z drewna lub blachy.

Paśniki umieszczone między dwoma klatkami zastępują często ściankę działową albo część ścianki (rys. 39).

 

 

Zwierzęta mają do nich dostęp z obu klatek. Ściany paśników wykonane są z prętów i ustawione ukośnie albo pionowo. Paśników z ukośnymi ścianami nie należy stosować w klatkach przeznaczonych dla angor, ponieważ cząstki paszy spadają na zwierzęta i zanieczyszczają im sierść. Bardziej odpowiednie są tu paśniki z prętami ustawionymi pionowo (rys. 40). Karmę wkłada się do nich przez prostokątny lub przystosowany do profilu paśnika otwór w przedniej ścianie. Otwór ten wyposażony jest w drzwiczki pełne lub z siatki. Ze względów higienicznych lepiej, aby paśniki były rozdzielone w środku przegródką (rys. 39). Dobrze jest pod paśnikiem umocować korytko, np. drewniane, o długości równej długości paśnika, w którym zbierać się będzie karma wypadająca z paśnika.

Oprócz paśników umieszcza się w klatkach kamienne, betonowe lub metalowe korytko na ziarno i makuch oraz naczynie z wodą. Korytko musi być gładkie i dość ciężkie, aby króliki go nie przewróciły. Nie powinno być także zbyt szerokie, ponieważ zwierzęta wchodziłyby do niego. Długość korytka zależy od liczby królików w klatce. Na jednego królika powinno przypadać 5—6 cm długości korytka. Dobrze spełniają swoją rolę korytka blaszane z brzegiem zgiętym do środka, przymocowane na ścianie klatki. Króliki nie mogą z nich wyciągać ziarna na zewnątrz. Naczynie na wodę dobrze jest też zawiesić na drucianej siatce drzwiczek. Dla kotnej samicy należy przygotować spokojny i ciemny kąt, gdzie mogłaby zrobić gniazdo i gdzie z początku przebywałyby młode. Można w tym celu odgrodzić część klatki deską przystawioną ukośnie do ściany (np. wieko od beczki). Można także sporządzić rodzaj budki z dwóch nachylonych do siebie desek, przymocowanych do ściany. Pozostałe ściany tworzy podłoga i ściana klatki. Najlepiej jednak sporządzić skrzynkę gniazdową (kotnik), którą wkłada się do klatki. Zwłaszcza w klatkach mających podłogę z listew lub siatki skrzynka taka jest konieczna. Wejście do klatki znajduje się na środku albo z boku w bocznej ścianie (rys. 41).

 

 

Na przeciwległej ścianie, przyległej do frontowej ściany klatki, trzeba zrobić otwór w drzwiczkach umożliwiający doglądanie młodych.

Bardzo korzystny dla królików jest ruch na dworze. Dlatego, jeżeli pozwoli na to miejsce, przy każdej królikarni powinien. być urządzony wybieg, dobrze ogrodzony, aby króliki nie mogły z niego uciec, a szkodniki nie miały łatwego dostępu. Trzeba pamiętać o tym, że króliki chętnie wygrzebują w ziemi dziury i 'łatwo mogą uciec z zagrody przez taką dziurę wygrzebaną pod ogrodzeniem. Z tego powodu siatkę drucianą, której używa się do ogrodzenia wybiegu, należy wpuścić do gruntu na głębokość 30—50 cm.

Króliki można też chować w klatkach umieszczonych w budynkach gospodarczych oraz trzymać je wolno w stajniach, chlewach, oborach, oczywiście nie razem z innymi zwierzętami lub drobiem. Zamknięte pomieszczenia przeznaczone dla królików, np. komórki, nie użytkowane stodoły, stajnie itp. powinny być suche, widne, oraz powinno być zapewnione możliwe dobre ich przewietrzenie, ale bez przeciągu. Klatki ustawione w pomieszczeniach zamkniętych mają wszystkie ściany albo przynajmniej przednią i obie boczne wykonane z drucianej siatki, listewek lub pręcików. Również dach wykonany jest z siatki. Podłoga w tych klatkach bywa podwyższona i wykonana także z drucianej siatki albo listew (rys. 43). W pomieszczeniach, w których króliki trzymane będą wolno, należy ustawić także paśniki, korytka, naczynia na wodę oraz budkę do wykotu.

W ostatnim czasie propaguje się chów królików przeznaczonych na futerko, z wyjątkiem angor, na dworze, w zagrodach lub klatkach ze ścianami z siatki (rys. 42 i 43).

 

 

Klatki zestawia się w rzędzie. Miejsce dla nich przeznaczone musi być całkowicie suche i zabezpieczone przed zimnymi wiatrami i gorącymi promieniami słonecznymi. Dobre zabezpieczenie, zwłaszcza przed słońcem, stanowią drzewa. Klatka powinna mieć powierzchnię co najmniej 2 m², tj.

szerokość około 1 m i długość co najmniej 2 m. Wysokość klatki powinna wynosić około 60 cm. Aby króliki nie podkopywały się na zewnątrz, ściany klatki należy zagłębić w grunt na około 50 cm. Ściany klatek wykonuje się z ocynkowanej siatki drucianej o oczkach 2 cm, rozpiętej na szkielecie z rurek metalowych, kątowników itp. Od góry część klatki zakrywa się też siatką rozpiętą na ramie. Część ramy należy wykonać w postaci odchylonej klapy, ze względu na konieczność czyszczenia klatki. Ułatwia to również chwytanie królików. Część klatki, przeważnie położoną obok budki, nakrywa się daszkiem z desek pokrytych papą. Dno klatki należy posypać piaskiem, który oczywiście trzeba wymieniać. Aby w klatce nie zatrzymała się woda deszczowa, dno powinno mieć na zewnątrz klatki spadek około 2% w kierunku rowka biegnącego wzdłuż klatki.

Do jednej z krótszych ścian klatki przystawia się budkę z desek lub otynkowanych płyt wiórowo-cementowych. W budce wydzielone są miejsce do karmienia i miejsce na wykot. Do każdej części jest dostęp przez odrębny odchylany daszek pulpitowy, tworzący jednocześnie strop. Dzięki temu można systematycznie kontrolować miot, ułatwione jest także zadawanie karmy do paśników i karmideł i nalewanie wody do poidełka. Paśnik umieszczony we frontowej ściance budki, może być obracany (rys. 36). Wówczas przy zadawaniu karmy nie trzeba daszku podnosić. Aby nie dopuścić do przedostania się wilgoci z ziemi do budki, należy ją ustawić na cegłach pokrytych papą. Podłogę w budce najlepiej ze względów higienicznych wykonać z drucianej siatki, rozpiętej około 30—50 cm nad ziemią (rys. 43).

Zagródki dla królików mają najczęściej wymiary 2x3 m. Ściany ich o wysokości około 90 cm powinny być zagłębione na 50 cm w gruncie. Zagródki od góry są otwarte.

 

 

Autor: Vaclav Tajovsky

Opracowanie techniczne dla potrzeb portalu wedlinydomowe.pl - Maxell