O PIECU PIEKARSKIMPiec piekarski powinien mieć wewnątrz kształt jajkowaty albo podłużny zaokrąglony; budują także piece prostokątne jako łatwiejsze w wykonaniu, piece te mają jednak zbyteczne naroża, które ciepło bezpotrzebnie zabierają, a utrudniają wymiecenie pieca.
Wysokość pieca, licząc od spodu pieca do spodu podniebienia sklepiennego, powinna wynosić 25 do 30 centymetrów; wyższe piece zużywają dużo opału, za niskie mogą spowodować przepalenie pieczywa.
Sklepienie pieca, ścianki boczne, przewody dymowe i spód pieca należy wymurować z cegły dobrze wypalonej na zaprawie gliny i ostrego piasku, albo też w sposób lepszy, ale droższy z cegły (ogniotrwałej) szamotowej na zaprawie szamotowej.
Sklepienie pieca powinno mieć grubość ½ cegły czyli 14 centymetrów. Spód pieca należy wyłożyć cegłą „na płask” ze spadem ku przodowi pieca; spad ułatwia przegląd pieczywa, a powinien wynosić 5 do 8 centymetrów na jednym metrze długości. Główny otwór pieca, przez który wkłada się drzewo, a później pieczywo należy zaopatrzyć w drzwiczki z 2 milimetrowej blachy żelaznej o szerokości 40 do 45 centymetrów, a wysokości, 20 do 25 centymetrów.
Dym wyprowadza się z pieca zapomocą dwu, lub przy większych piecach, trzech przewodów dymowych o szerokości 15 centymetrów, a wysokości 10 do 15 centymetrów, które zaczynają się w tyle pieca, biegną następnie nad sklepieniem i nieznacznie wznosząc się ku górze uchodzą do komina. Przewody te muszą być w takich odstępach od siebie założone, aby równomiernie piec ogrzewały. Tylko równomiernie ogrzany piec wypieka dobrze pieczywo.
Komin umieszczony z przodu lub z boku pieca, starannie wylepiony gliną, aby ogień szparami na strych się nie dostał – powinien być przełazowy, to jest mieć otwór na 45 centymetrów szeroki i 45 długi. Komin sięgać powinien do wysokości 80 centymetrów ponad kalenicą przy nieogniotrwale krytych budynkach a 50 centymetrów przy pokrytych ogniotrwale.
Piec piekarski należy zabezpieczyć przeciw wilgoci ziemnej najlepiej zapomocą papy asfaltowanej, ułożonej na jednej z dolnych warstw podmurowania piecowego. Wskazanem również jest wzmocnienie całego pieca dołem i górą zapomocą żelaza wstęgowego o grubości 2 milimetrów a szerokości 25 milimetrów.
Po napaleniu w piecu zamyka się przewody dymowe zapomocą zasuwy umieszczonej w ścianie czołowej pieca; zasuwa ta służy również do regulowania ciągu w piecu. Do usunięcia sadzy z przewodów dymowych służą osobne drzwiczki umieszczone również w ścianie czołowej.
Piec piekarski o szerokości 70 centymetrów w świetle, a o długości 1 metra i 20 centymetrów wystarcza w zupełności do wypiekania jednorazowo sześciu bochenków chleba o średnicy 35 centymetrów. Piec piekarski o szerokości 1 metra i 10 centymetrów, a o długości 1 metra i 65 centymetrów wypieka jednorazowo 12 bochenków chleba.
Przed piecem piekarskim buduje się zwykle nalepę czyli otwarte ognisko, z którego dym idzie wprost do komina. Na tem ognisku powinno się gotować jednak tylko latem, gdyż w zimie niewłaściewym byłoby wypuszczać do komina kosztowne ciepło. Zima należy gotować na tak zwanej kuchni angielskiej czyli cyganie. Cygan ma ognisko wewnątrz, skąd płomień, który ogrzał już blachę do gotowania, przeprowadza się zazwyczaj przez piec ogrzewalny obok stojący i dopiero potem wypuszcza się do komina. Cygan czyli kuchnia angielska ma zwykle 80 centymetrów długości i tyleż szerokości i wysokości; z wierzchu jest nakryty blachami żelaznemi , w których są pierścienie różnych wielkości do stawiania garnków. Ognisko cygana nie powinno być w świetle wyższe nad 20 centymetrów.
O ile cygan jest większy, na przykład 1 metr i 20 centymetrów długi, wtedy wybudować można nad nim tak zwanego bękarta i pomieścić w bękarcie kociołek do grzania wody i brat rurę (szabaśnik).
Przed wylotem pieca piekarskiego i przed ogniskiem należy, ze względu na niebezpieczeństwo ognia, unikać drzewa; dlatego trzeba podłogę z desek obić blachą w pasie szerokim na 60 centymetrów, albo tez przed otworami pieca i ogniska ułożyć posadzkę kamienną lub glinianą.
O ile piec piekarski, albo ognisko musi być zbudowany przy ścianach drewnianych należy uważać na to, aby ściana odległą była od ognia o 25 centymetrów; wtedy trzeba postawić piec w odległości 10 centymetrów od ściany drewnianej a wolne miejsce między ścianą drewnianą a ścianą pieca wypełnić gliną.
W. Klimczak (rok 1915)
(pisownia oryginalna - Maxell)[/i]