[Rok 1950] Normy wydajności jelit.

[Maxell]

NORMY WYDAJNOŚCI JELIT

 

Na wydajność przemysłową jelit, poza naturalną ich miarą u poszczególnych zwierząt, mają bez wątpienia wpływ techniczne warunki ich oczyszczania. Są nimi: wyposażenie i urządzenie szlamiarń, stosowane procesy obróbki i poziom fachowy personelu szlamiarskiego. Tam, gdzie warunki te się polepszają czy pogarszają następuje konsekwentnie poprawa lub obniżenie wydajności przy tym samym surowcu. Zasadniczą jednak rzeczą jest i będzie zawsze, przy ustalaniu norm jeliciarskich, właściwa ocena długości jelit u poszczególnymi zwierząt.

Na długość przewodu pokarmowego zwierzęcia ma wpływ:

 

1. Rodzaj karmy przez niego spożywanej.

Zwierzęta karmione paszami treściwymi posiadają przewód pokarmowy krótszy od zwierząt żywionych paszą objętościową. Stąd bydło stepowe będzie miało dłuższy wymiar jelit od bydła hodowanego w gospodarstwach rolnych. Owce hodowane w stepach posiadają jelita długie, mocne o grubych ściankach. Wpływa na to prosty pokarm w postaci twardej trawy, którym zwierzęta te się odżywiają. Szczególny wpływ na długość przewodu pokarmowego zwierzęcia ma rodzaj karmy, spożywanej przez nie w młodości. Według prof. Popowa owce karmione specjalnie od maleństwa paszą objętościową, zamiast mlekiem swoich matek, wykazywały metraż jelit o 50% wyższy od innych owiec tego samego wieku i wagi.

2. Wiek zwierzęcia ma wpływ na długość i jakość jego przewodu pokarmowego. Zwierzęta starsze mają mocniejsze i dłuższe jelita. Zwierzęta młodsze posiadają jelita o ściankach stosunkowo luźniejszych od sztuk dorosłych, a więc jednocześnie gorsze. A. J. Mironow twierdzi, że jakość jelit jest wprost proporcjonalna do wieku zwierzęcia. Naturalnie z wiekiem łączy się, chociaż nie ściśle, wielkość i waga zwierzęcia.

3. Rasa zwierzęcia. Doświadczenia robione na naszych szlamiarniach wykazały, że zwierzęta o tej samej wadze ale różnych ras dają różny metraż jelit. Rasa bydła „Simentaler“ i „Holenderska“ dają wyższy wymiar jelit od krajowej rasy czerwonej.

4. Płeć zwłaszcza u bydła rogatego ma wpływ na długość jelit. Stwierdzono mianowicie przy pomiarach, że metraż jelit buhajów jest niższy od metrażu jelit krów.

 

Na wydajność jelit mają również ogromny wpływ: jakość otrzymywanego do obróbki surowca oraz wymogi stawiane obrobionym kiszkom. Jelita słabe (ze zwierząt młodych lub wychudzonych) albo częściowo chore (opryszczone) dają przy obróbce większą ilość nieużytkowych odpadów niż jelita zdrowe i mocne. Jelita ze zwierząt, które na skutek długiego transportu lub masowego przetrzymywania w punktach uboju, przez dłuższy czas nie były pojone przed ubiciem, posiadają treść pokarmową zagęszczoną, trudniej się oczyszczają, a tym samym większy procent ich uszkadza się przy obróbce.

 

 

Wyższe wymogi stawiane dla gotowego produktu jeliciarskiego czynią go wartościowszym, ale rzecz zrozumiała kosztem ilości. Włączenie do pęczków większej ilości krótkich odcinków albo jelit podziurawionych, podwyższa ilościową produkcję przemysłu, ale obniża wartość użytkową obrobionych jelit. Ilość jelit kalibrowanych zawsze będzie niższa od wydajności jelit przygotowanych do handlu w stanie oryginalnym. W Polsce ocena norm wydajności przemysłowej jelit oparta jest wyłącznie na wadze zwierząt. Ustalone są mianowicie Wa­gowe grupy — trzy dla bydła i trzy dla świń — o ścisłych granicach wag i według nich określa się normy wydajności obrabianego w szlamiarniach surowca. I tak:

 

a) dla bydła

1-sza grupa — sztuki o wadze żywej ponad 300 kg

2-ga grupa — sztuki o wadze żywej ponad 175 — 300 kg

3-cia grupa — sztuki o wadze żywej ponad 100 — 174 kg

b) dla świń

1-sza grupa — sztuki o wadze żywej ponad 180 kg

2-ga grupa — sztuki o wadze żywej ponad 90 — 180 kg

3-cia grupa — sztuki o wadze żywej ponad 40 — 89 kg

c) przy baranach stosuje się podział na: jagnięta i sztuki dorosłe.

 

Jest to zasada niesłuszna, gdyż, jak to już wykazano wyżej na przykładzie z rasą simentaler, holenderską i czerwoną polską, waga zwierzęcia jest jednym z najważniejszych kryteriów oceny długości jelit.

Przeprowadzone przez przedsiębiorstwo „Bacutil“ w początkach 1950 r. komisyjne pomiary jelit, przy zachowaniu ustalonych już poprzednio grup wagowych zwierząt, w usystematyzowaniu terytorialnym przedstawiają się jak na tabelach I i II.

 

 

*) Waga grubych jelit rozumie się wraz z krzyżówką i kątnicką.

 

Pomiarów dokonano na szlamiarniach o różnej wielkości i urządzeniach. Mierzono jelita już oczyszczone, nie wliczając do wydajności odpadów nieużytkowych o długości poniżej 15 cm.

Pomijając fakt dokonania niewystarczających ilości pomiarów dla wyprowadzenia średnich trafnych wyników, prace te, aczkolwiek dokładne i jedyne jak dotychczas u nas z tego zakresu, zostały przeprowadzone zbyt mechanicznie bez uwzględnienia poza wagą zwierzęcia innych kryteriów, mających większy lub mniejszy wpływ na wydajność jelit. Przeprowadzone doświadczenia przez „Bacutil“ miały na celu tymczasowe uregulowanie potrzeb czysto handlowych na tym odcinku. Sprawa czeka szczegółowego, wnikliwego, powiedziałbym nawet — naukowego opracowania. Należałoby bowiem poczynić na terenie całego kraju kilkanaście, albo nawet kilkadziesiąt tysięcy pomiarów kompletów jelit od różnych zwierząt z uwzględnieniem wszystkich momentów mogących zaważyć na wydajności. Prace te winny być przeprowadzone przez fachowców kiszkarzy pod kierunkiem lub według wskazówek specjalistów naukowców z tej dziedziny. Dopiero wyniki takich pomiarów, właściwie usystematyzowane, dałyby możność, w oparciu o odpowiednio dobrany (ułożony) materiał statystyczny dokonywanych ubojów, ustalenia należytych przeciętnych norm przemysłowych wydajności jelit.

Za granicą dla określenia przemysłowych norm wydajności jelit, dzieli się przeważnie ubijane zwierzęta tylko na młodzież i sztuki dorosłe.

Mając opracowany materiał w ten sposób, można by ocenić słuszność stosowanych obecnie norm wydajności jelit opartych na wagowym podziale zwierząt. Może należałoby właśnie zmienić ilość grup, albo, zatrzymując dotychczasową ich liczbę, przesunąć ich granice wagowe.

 

Autor: P.Jastrzębski

 

LITERATURA:

 

1. J.S. Popow - Karmienie selskochoziajstwiennych żywotnych — Moskwa 1946.

2. A.W. Mironow i M.S. Tiutiunnikow — Kiszecznoje proizwodstwo. — Moskwa 1947.

 

Pisownia oryginalna.

Edytowane 5 Lutego 2022 przez Maxell