Nazewnictwo regionalne

[andrzej k]

Witam

 

 

A to redło to co jest?

W moim regionie mówiło się radło - pług do oborywania posadzonych ziemniaków

 

Pozdrawiam

[z_bychu]

A to redło to co jest?

http://www.sjp.pl/co/red%B3o

[DZIADEK]

A mówi się tak - weź soskę i pojedziesz to obruździsz kartofle . Pozdrawiam

[dziuniek]

słowo "soska" najprawdopodobniej pochodzi od "sochy"

 

socha (za wikipedią) - "dawne drewniane narzędzie rolnicze stosowane do orki, charakteryzujące się rozdwojonym rylcem, stosowane od początku średniowiecza".

 

w moich stronach mówiło się radło albo płużek

Pozdrawiam.

[beiot]

Witam

A to gwara suwalska:

 

abśtyfikant - adorator , zalotnik

acyk - haczyk

akuratny - dokładnie taki, jak trzeba

albo - czy?

ancychryst, jancychryst - szatan

ancyjas - nieczysta siła, słabsza niż szatan

ancymon - szkodnik, psotnik

apąsowki - jabłka antonówki

apramanda - reprymenda

arenda - dzierżawa

aze - aż

 

babka - kowadełko do klepania kosy

bachmatny - szeroki

bachnąć - rzucić, upuścić z hukiem

bachur, bachor - dzieciak - oddźwięk negatywny

bajkowaty - nienajgorzej

bajonet - bagnet

bałk, bałek - belka sufitowa

barabanić - stukać

barachło - coś niiiiiskiej jakości

batarejka - latarka kieszonkowa na baterię

batrzelisko - trzonek od bata końskiego

bebłać się, bebrać się - gramolić, ślimaczyć się

bebzun - brzuch

bełch - brzuch

bełtać - mieszać

bełwan - głupek

blachan - kana na mleko

bliny - kluski, placki

bliny - w różnych miejscach suwalszczyzny kluski lub placki

bocianiuk - mały bocian

bojka - naczynie do ubijania masła

bojnia - miejsce egzekucji inwentarza

bołtun - zepsute jajko

bondka - bochenek

bor - wiertło

bormaszyna - wiertarka

brangśtak - stalowy drążek, ostro zakończony np. do przebijania lodu

brangśtęga - długa stalowa oś, za pomocą której przenoszono obroty kierata z podwórza na maszyny w stodole

brecha - łom

bredy - drobiazg, nic ważnego

brouling - od nazwy własnej BROWNING, pistolet

brychać / prychać - kichać

bujza - woda plus mąka - biedazupa

buksa - łożysko w kole wozu "żelaźniaka"

buksy - spodnie

bulbony / bulbocesie - pęcherzyki / gotuje się

bulwa - ziemniaki

bułtnoł - skoczył do wody, zanurzył się

bunować - przewracać, przestawiać, burzyć

buńka / bunia gazy - zbiorniczek nafty w lampie naftowej

burchiel - jajko bez skorupki, bąbel np. na ręce

bursa - portfel

bysiek - byk

 

 

cadziłko - gęsty materiał, przez który przelewano mleko z wiadra tuż po dojeniu. Na cadziłku zostawały wszelkie śmiotki, pyłki...

carapnąć - złapać, chwycić i trzymać

cemer - niezliczona ilość, bardzo dużo

cerwis / merwiejes - w odniesieniu do osoby - siedzisz osowiały

cfany - sprytny, chytry

chapnoł - złapał

charcholi - kaszle

chieńć - chęć

chizy - szybki, sprytny

chlebotasie - rusza się, bo jest lużny

chmulisie - robi nadętą minę

chnipie - zaczyna płakać, niby płacze

choleruje - przeklina

choremzda (chorebzda) - chorowity

chrzybietny gnat - kręgosłup

chto - kto

chtorny - który

chwaccejsy - sprytniejszy, lepszy

cieleban - nierozgarnięty

cierknij - podpisz

cieślica - stolarskie narzędzie w kształcie zaokrąglonej motyczki, do robienia m.in. naczyń

ciort - diabeł

cochraćsie - drapać się

cochrowka - czochranie się, w przenośni rękoczyny w domu

costek - czosnek

cybula - cebula

 

dać przydu - dopłacic do transakcji handlowej

dalibóg - Bóg mi świadkiem

damfa - maszyna do młócenia zboża napędzana motorem

dek - dach

der - pędził, biegł szybko

dezdzy - deszcze

docynek mieć - zajmować się czymś, kimś

dorfownik - sadzawka po wykopanym torfie

drapaca / drapaka - stara miotła

drotować śwyni - zakładać na ryj druciany (wkłuwany) „kolczyk", który powstrzymuje świnie przed ryciem zagrody

drzystacka - biegunka

dziendziawer - pyszna, zdrowa wódka suwalska - popularny "samogon"

 

erśac - zastępczy, nie do końca odpowiedni

erśt - herszt, wódz

 

fajerkasa - ubezpieczenie od pożaru

farfał nie sieuda - trudno, nie uda się

fefeci - frędzle

fest - dobrze, solidnie

filcy - buty gumowce

flancy - rośliny do wysadzenia w polu, często wcześniej hodowane w doniczkach

fręźli - frędzle

fryńć - sweter

ftrymiga - jak? bardzo szybko

 

gieltować - wyjść na zdrowie

gięsi głuch - kaczeńce

golaski - łydki

golnońć - wypić

guziny - wiejska zabawa taneczna

 

iść w syneski - po ślubie iść do domu męża

iść w zienći - po ślubie iść do domu żony

 

jecnica - jajecznica

jekzmanione - jakby opętane przez coś

jełowica - krowa przed pierwszym ocieleniem

jendor - indyk

jercy - odgłos glodnego inwentarza

jon - on

jucha - krew

 

kacerbicha - paskudna, stara baba - postrach dzieci

kacorowka - kałuża

kacy zer - sałatka

kajet - zeszyt

kaput - no to już koniec

karwasy - frędzle

kiemić - rozumieć coś

kiepkować - stroić żarty z kogoś

kierman - rękaw

kluba - drewniana pochwa na osełkę żniwiarza - z wodą

kojka - drewniana, ale wodoszczelna skrzynia rybacka do trzymania złowionych, żywych ryb

kokoska - kura

koktucha - kura wysiadująca jajka

kopernac - pogrzebacz

korśun - jastrząb

kosior, kosiorek - drewniana, szeroka motyczka do wygarniania żaru z pieca po upieczeniu chleba

kozi drzysc - zawilec

krecioryji - kopce kretów

krejga - zwieńczenie dachu

krejzega - piła z okrągłym ostrzem napędzana silnikiem

krojta muzykanty - grać orkiestra

kruzyk - kubek

kukawka - daszek z otworem w dachu

kułak - pięść

kumiak - zwitek

kwac - bardzo mokry, przemoknięty

 

latoś - tego lata, w tym roku

legat - leń

lelak - osoba niezbyt rozgarnięta - babcia tak często kiedyś na mnie mówiła

losy - luźny

 

łoniej / łonskie - zeszłego roku / zeszłoroczne

łupy/łympy - wargi

 

maciora - świnia z prosiaczkami

magarycz - wódka pita z kupcem po sprzedaży czegoś

mamory - koleiny, dziury

marcypan - przysmak, ale też ciasto migdałowe

marmolisz - mruczysz pod nosem

marmulis - wilkołak, wampir - postrach dzieci

mejsel - przecinak

meleweta - kłótnia, awantura

mendli - 12 snopków zboża złożonych na kupie

miecielica - zawieja śnieżna

motor - silnik elektryczny, czasem spalinowy

musi - chyba

 

na ! - weź

na borg - na kredyt

na wcale - na zawsze

nacej - inaczej

najsamprzód - najpierw, na początku

narządzić coś - naprawić

naślednik - następca, zastępca

natos - na złość

nawrzecy - na niby

ni mogie uremstać - nie moge usiedzieć w jednym miejscu

ni zwania - ani śladu

niesiewołajta ! - przestańcie się kłócić

noga-bic - szybki piechur

 

obsiastać - wybić

obsykunek - obrządek, przy zwierzętach domowych

ofacony, ochfacony - przejedzony - w odniesieniu do zwierząt

ogdzie-o - dokładnie tam

okargolałe - zgrabiałe z zimna, np.: ręce, stopy

okolelim - zmarzliśmy

oładzi, oładki - placki

oparcysko - bagno, trzęsawisko

opatrunek - czas karmienia zwierząt

operty - dobrze zbudowany, krępy, ale też oparty

osiorki - resztki niezmielonego w żarnach ziarna

 

uka / huka - świnia wydaje odgłosy godowe

undzie unoj / undzie-o / undzie un - tutaj

unegdej - jakiś czas temu

unobac - zobacz

unoj - tutaj

 

pałędy - poprzeczne drągi w stodole nad sąsiekiem

patrony - naboje, pociski

pedy - nosidła do wiader

pocmera - dotknie - zostawi - znowu dotknie itd...

poć lo tu - chodź tutaj

pod chiz - aż po dach

podorywka - wstępna orka pola

pomyji - odpadki z posiłków

popociemku - przy zgaszonych światłach, po zmroku

poposcupku - po omacku

przetak - sito

przypociemek - zmrok

przyporzędzi - narzędzia

pzeberscał - przebrał coś

 

radyska - rzodkiewka

raśpa - szpara w podłodze

reby - żebra

rek - małe dziecko, gówniarz

rezać - kroić

ręby - krawędzie

ronkiel - burak pastewny

 

sąsiek - miejsce składowania snopków, słomy w stodole

scupać - dotykać, sprawdzać

serokomłotna - maszyna do młucenia zboża napędzana motorem

siachot - odgłosy maszyn, czegoś poruszającego się bardzo szybko

sielśknili - lśniły

sieobdać - nakarmić inwentarz

sieobtoknąć - umyć się nie do końca, opłukać się tylko

sieogwecać - leserować, wykonywać pracę "po łebkach"

sierzchiel, szerść - sierść

siewyraziuł - wystraszył się

siezadać - zarzucić sobie worek na plecy

siezatochta - utonie w bagnie

siezmetrzuł - zorientował się

siła - ile

siulaki - jastrzębie

skiela - skąd

sklep - kamienna piwnica obok domu

skowroda - patelnia

smolniak - drewno sosny na rozpałke w piecu

smurgać - pociągnąć

SORENIA - syrena strażacka

spel - patyk

stamtela - stamtąd

statki - naczynia w misce do zmywania

stsyga - lęk, paniczny strach

sudoma z gomoro - Sodoma z Gomorą - bezładna kłótnia, ale też krajobraz jak po przejściu tornada

 

śloza - łza, ale przy piciu wódki mały kieliszek

ślukra - drewniana pochwa na osełkę żniwiarza - z wodą

śniaps - sznaps, wódka, samogon

śpledry - frędzle

środki - baterie do batarejki

śtamajza - duży przecinak / ale przy piciu wódki był to duży kielich

śtorcofka - słowne upmnienie mające postawić na śtorc

śtrychowanie - ostrzenie

śtrychulec - osełka do kosy

 

tanki - czołgi

taślampa - lampa naftowa

truna - trumna

trzęsiawa - bagno, trzęsawisko

 

wery - łózko z pościelą

wiela was - dużo was

wtuchmalony - położony tak, że ciężko znaleźć

wygiełzać - uprać niedbale

wytrybusony - wypatroszony

 

z naroku - specjalnie

zadać bobu - zajść komuś za skórę

zaperte /zaprzeć - zamknięte / zamknąć

zaściąpić - zacisnąć

zborgował - spuścił z ceny i zgodził się poczekać na kolejną ratę zapłaty

zegawki - pokrzywy

zercy - mający świetny apetyt

ziwina - inwentarz żywy

znarocony - specjalnie naszykowany

zwodzun / zwodziuch - kłamca, "bajkopisarz", fantasta

 

ździepko - odrobinkę

źrebiaci - żrebięta

 

źródło http://www.dawna-suwalszczyzna.com.pl

 

Często słyszałem i jeszcze słychać czasem zwroty typu: idziem weźmiem i zrobim, a potem pójdziem na piwo :lol: .

Tak rozmawiali moi dziadkowie.

 

Pozdrawiam

Robert

[Geronimo]

Witajcie

Jest wiele słów k. znaczenia już nikt nie rozumie.Często maja związek z tematyką naszego forum.Polonistka nie wie już co to oścień, a ja ościeniem złowiłem jeszcze szczupaka......

Co to jest ożóg , lamus ,gumno, więcież, kancerka?

Interesujące są nawet regionalizmy.Kto z naszych dzieci wie co to fajerka , pogrzebacz, kto zna zapach cukru i skórki jabłka piekacego się na węglowej kuchni?

Jak znacier takie słowa to piszcie , z jakimś wyjaśnieniem i kontekstem......... to takie interesujące ......)

[pawelgdynia]

Cześć.

Dopiero się na ten temat natknąłem...

Zaskoczyliście mnie bogactwem słówek z Białostocczyzny i okolic.

Moja rodzina pochodzi stamtąd, rodzina mojej żony, jeżdżę tam co roku (z CB radiem - dość ciekawie brzmi akcent w tamtych rejonach), a znam może ze 20 procent słówek które wypisaliście....

Tak dla śmiechu (jakoś tak mnie zbieg okoliczności rozbawił - Białystok atakuje to ostatnio byłem na meczu Jagiellonii Białystok, dzień później poznałem żołnierza który do Gdyni z Białegostoku do pracy przyjeżdża, a potem w markecie koło mojego domu pojawiło się stoisko z serami z Korycina (przez właśnie te sery Wasze forum znalazłem .

 

Pozdrawiam

[DZIADEK]

Słowo które usłyszałem pierwszy raz, pokrzyptowizna ,z pokrzyptowizny. Czy wie ktoś co to jest . Na pewno związane jest z rozbiorem i wykrawaniem wieprzowiny .Pozdrawiam

[italodisco]

u nas tak nazywają kręgosłup po rozbiorze świniaka

[DZIADEK]

Zgadza się .

Pokrzyptowizna - dokładnie kości z wykrawania schabu .

Pewna Babcia chciała by drobno porąbać kości z pokrzyptowizny dla córki . Kości z karku nie chciała bo to nie pokrzyptowizna . Pozdrawiam

[Bagno]

Słowo które usłyszałem pierwszy raz. pokrzyptowizna ,z pokrzyptowizny.

Przypomina słowo "pokrzep". Pokrzep, słowo występujące w technologii bekonu.

Jeden z etapów uboju trzody bekonowej nosi nazwę: " wycięcie pokrzepu".

[niedobry78]

....aaa...po kaszubsku ?

 

królik -bok

króliki ogólnie- tryse

geś-beka

indyki-gułe

ziemniaki-bulwy

owies- łóws

dzieciak-knyp

listonosz-bryfka

kwoka-kluka

 

i godna uwagi świetna kaszubska potrawa... zupa z brukwi z gęsią...za miesiąc biję gąski po kolei , a brukiew też rośnie sobie juz dawno więc żarełko będzie z własnych produktów ...jak w 70 proc z resztą u mnie...aha przy okazji jeśli przetrzymałem trochę dłużej kaczki i perlice tzn najstarsze ie ubitem mają ok 4-5 miesięcy to nadadzą się do pieczenia hm? a indyki bić jak ile będą miały hm? kurczaki tłuke z reguły 6-cio tygodniowe ale czesto zostawiam żeby rosły dłuzej i zdarzaja się takie po 6kg na naturalnym ziarenku i wybiegu....kurki rosołowe biję jak mają ok półtora roku czasem mniej a niektóre zostawiam poki się niosą ...aha króliki ile muszą miec dokładnie? i słyszałem, ze najlepiej bić w grudniu to prawda?? ale odbiegłem od tematu

[kaszubka33]

dzieciak-knyp

knyp to chłopiec :grin: względnie chłopak- beniel

dziecko- dzeckó

Może napiszesz gdzie mieszkasz i czy byłaby możliwość zakupienia tych cudnych gąsek , perliczek i indyczek .

Zupę z brukwi znam bardzo dobrze i koniecznie na gęsinie . :thumbsup:

zapraszam również na zapoznanie się z tym tematem :

http://www.wedlinydomowe.pl/forum/viewtopic.php?t=5698&postdays=0&postorder=asc&start=0

[tier]

A z podlaskiego ktoś wie co to "liśny"?? :grin: :devil: :tongue:

[kaszubka33]

zbędny :lol: :question:

[niedobry78]

...a ja z Gdyni z jej samego serca bo ze skweru...przeniosłem się w okolice godętowa i tutaj sobie tak wieśiaczymy w stylu dowolnym z moją lubą i bandą zwierzaków...mamy swoje mięsko, nabiał, owoce i warzywa...a takze piwko (pierwszy raz w tym roku) i winnicę i wszystko wskazuje na to że to był nasz najlepszy wybór:)...kaszubski już powoli zaczynam rozumieć, pole uprawiać chyba juz też a co do zwierzątek i ich zakupu to niestety produkujemy z własnych jaj jak sie uda i mamy wszystkiego tak dla siebie czyli na ubój max 15-20 sztuk wszystkiego (bez stadek rozpłodowych one mają u nas dożywocie raczej i "się nazywają" po imieniu;))czyli nie komercyjnie z wyjątkiem kurczaków bo te biorę z reguły z wylegarni po 10 co około 6-8 tyg...ale tez zżeram wszystko na bierząco...i czasem pomaga mi lis albo jastrząb bo w lesie siedzimy praktycznie...ale od przedwczoraj zwiększyłem prewencję hhehe no i teraz psy mogą biegać wolno również jak mnie nie ma w domu a to ulubiona pora rudego gagatka bo kurki wtedy łażą sobie jak na wystawie w mięsnym

[tier]

zbędny :lol: :question:

Dokładnie, kiedyś była akcja w lokalnym barze... zza lady krzyczy właścicielka: liśny kotlet został kto chce??? :tongue:

[Emil]

w różnych regionach różnie mówi się wychodząc na zewnątrz domu :wink:

 

no właśnie....na mazurach mówi się , że " idę na podwórko" :wink: teraz mieszkając na mazowszu słyszę że wszyscy wychodzą " na dwór " , a jak słyszą ode mnie że " idę na podwórko" to co najmniej dziwnie patrzą :grin:

 

a jak mówi się u Was w regionach ?

[tier]

w różnych regionach różnie mówi się wychodząc na zewnątrz domu :wink:

 

no właśnie....na mazurach mówi się , że " idę na podwórko" :wink: teraz mieszkając na mazowszu słyszę że wszyscy wychodzą " na dwór " , a jak słyszą ode mnie że " idę na podwórko" to co najmniej dziwnie patrzą :grin:

 

a jak mówi się u Was w regionach ?

Idę na gumno :grin:

[tier]

Na pole to chyba chodził zyrwać liśny szczaw :tongue:

[Geronimo]

:wink:

On mówił że zrywa liśny szczaw a rwał panienki :wink: :grin:

pozdrawiam

[Emil]

Mój kuzyn co się wychował u babci w Białymstoku mówił "na pole " :P

 

ahahaa dokładnie 2 lata prawie w Białymstoku mieszkałem i faktycznie to się o uszy obiło :grin:

[Małgoś]

:wink:

On mówił że zrywa liśny szczaw a rwał panienki :wink: :grin:

pozdrawiam

Wtedy to chyba rwał tylko ten szczaw..bo sam był "szczawiem " :grin:

[Podlasiak]

Mój kuzyn co się wychował u babci w Białymstoku mówił "na pole "

"Na pole " to chodzą krakusy, my chodzimy "na podwórko" :grin:

[robotek]

Zasadniczo "wyjść na dwór" to trzeba mieć drabinę żeby wejść na budynek...

więc "wyjść na pole" wydaje się być poprawne bo nawet Wikipedia podaje że jest to wyjście na zewnątrz.

 

Ale jest to w zasadzie humorystyczna wojna słów, która nigdy się nie zakończy

noooooo chyba że nasz rząd wyda w tej sprawie ustawę co jest bardzo prawdopodobne patrząc czym się oni zajmują :D